تاریخ درباره ترامپیسم به ما چه می‌گوید؟

عاطفه همایونی | شهرآرانیوز؛ از زمانی که دونالد ترامپ کاخ سفید را ترک کرد و در دومین دادگاه استیضاح خود تبرئه شد، بار‌ها از راه اندازی یک حزب سیاسی جدید، سرمایه گذاری برای ساخت یک شبکه اجتماعی و حتی نامزدی دوباره برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴ سخن گفته است.

 

او پس از پایان دومین دادگاه استیضاح خود، در بیانیه‌ای اظهار کرد: «حرکت تاریخی، میهن پرستانه و زیبای ما برای بازگرداندن عظمت آمریکا، تازه آغاز شده است.»

 

دلایل زیادی وجود دارد که باور کنیم ترامپ اظهاراتش را عملی خواهد کرد. اگر جنبش‌های پوپولیستی یک نکته را به ما ثابت کرده باشند، این است که قدرت رهبران این جنبش‌ها حتی پس از برکناری آن‌ها از مقامشان ادامه می‌یابد. از «برلوسکونیسم» در ایتالیا تا «پرونیسم» در آرژانتین و «فوجیموریسم» در پرو، جنبش‌های شخصیت محور به ندرت با برکناری رهبرانشان، از صفحه تاریخ حذف شده اند؛ بنابراین باتوجه به این حقایق، ترامپیسم به کجا خواهد رسید؟ گرچه جنبش‌های مختلف پوپولیستی از نظر ایدئولوژی و محتوا متفاوت هستند، می‌توانند در پیش بینی وقایع بعدی درباره ترامپیسم آموزنده باشند.

 

از میان رهبران پوپولیست جهان، شاید کمتر کسی به اندازه برلوسکونی، نخست وزیر سابق ایتالیا، به ترامپ شباهت داشته باشد. برلوسکونی دوقلوی سیاسی ترامپ بود. یک تاجر میلیاردر و شخصیت مشهور رسانه‌ای که با اعتراض به وضع سیاسی موجود و تعهد به دفاع از منافع مردم عادی به قدرت رسید.

 

او در طول زندگی حرفه‌ای اش که بیش از دو دهه ادامه یافت، با شکایت ها، تحقیقات و دادگاه‌های زیادی روبه رو شد. برلوسکونی در سال ۲۰۰۹ ادعا کرد که در طول تاریخ هیچ کس به اندازه او متهم نشده است. وی از زمان کناره گیری از سمت نخست وزیری در سال ۲۰۱۱، همچنان یک قدرت سیاسی مهم در ایتالیا به حساب می‌آید.

 

البته یک تفاوت درخور توجه میان ترامپ و برلوسکونی این است که نخست وزیر ایتالیا بدون هیچ حاشیه ای، انتخابات مجدد را به رقیب خود باخت، با این حال وی دوباره پا به میدان سیاست گذاشت و به عنوان یک قانون گذار در پارلمان اروپا مشغول به فعالیت شد. اما شاید بزرگ‌ترین موفقیت برلوسکونی، توانایی او در حفظ پایگاه طرفداران وفادارش بود. این همان چیزی است که احتمالا ترامپ می‌تواند روی آن حساب باز کند، زیرا حتی پس از شورش طرفدارانش به ساختمان کنگره، همچنان رای دهندگان جمهوری خواه، ترامپ را تایید می‌کنند.

 

برای درک اهمیت طرفداران وفادار یک جنبش، باید به تاریخچه «پرونیسم» بنگریم. این جنبش پوپولیستی که به دوران ظهور خوآن پرون، رئیس جمهور سابق آرژانتین، در دهه ۱۹۴۰ برمی گردد، بیش از چهار دهه پس از مرگ او، همچنان یکی از جنبش‌های قدرتمند سیاسی در این کشور بود. مانند اکثر چهره‌های پوپولیستی، پرون خود را مدافع حقوق شهروندان عادی می‌دانست و به راستی هم فعالیت‌های زیادی برای مردم عادی انجام داد، اما مانند دیگر پوپولیست ها، پرون در طول حکومت خود یک مستبد تمام عیار بود و مخالفان سیاسی خویش را به زندان می‌انداخت و رسانه‌ها را بدنام و حقوق اساسی مردم را محدود می‌کرد.

 

تا سال ۱۹۵۵، پس از نزدیک به یک دهه ماندن در راس قدرت، پرون در کودتایی خلع و به اسپانیا تبعید شد. درحالی که حتی حزب «پرونیسم» نیز در آرژانتین ممنوع شده بود، هواداران او همچنان به وی بسیار وفادار بودند، تاجایی که تقریبا بعد از دو دهه از این اتفاقات و برقراری دموکراسی در این کشور، پرون با اکثریت آرا مجددا پیروز شد. بخشی از جذابیت ماندگار پرون، مربوط به شرایطی بود که قدرت از وی گرفته شد؛ تبعید اجباری او، روایتی از یک قربانی سیاسی را به یاد می‌آورد.

 

جنبش پوپولیستی دیگری که مدت‌ها پس از تشکیل آن دوام آورد، «فوجیموریسم» است. این جنبش نام خود را وامدار آلبرتو فوجیموری، رئیس جمهور سابق پروست که حکومت استبدادی او پس از یک دهه در سال ۲۰۰۱ با رسوایی‌ها و پرونده‌های فساد به پایان رسید. اما این حزب همچنان یک قدرت مسلط در سیاست پروست. با این حال، برخلاف «پرونیسم»، این جنبش تا حد زیادی از طریق خانواده فوجیموری به بقای خود ادامه داد. هم اکنون فرزندان فوجیموری، جناح‌های رقیب این جنبش را رهبری می‌کنند.

 

باتوجه به اینکه فرزندان و دیگر اعضای خانواده بزرگ ترامپ به دنبال مشاغل سیاسی هستند، ممکن است درنهایت «ترامپیسم» به این جنبش پرویی، شباهت بیشتری پیدا کند. البته اگر سه فرزند ارشد ترامپ به دنبال جانشینی پدر خود باشند، باید سرسختانه تلاش کنند تا با رابطه احساساتی‌ که پدرشان با طرفدارانش برقرار کرده است، رقابت کنند. درنهایت، ترامپیسم از هر الگویی که پیروی کند -خواه برلوسکونیسم، پرونیسم و فوجیموریسم باشد یا ترکیبی از هرسه آن ها- این واقعیت انکارناپذیر است که این جنبش به نوعی به حیات خود ادامه خواهد داد.